αριστολοχία

(aristolochia). Γένος πολυετών, ποωδών ή θαμνωδών φυτών της οικογένειας των αριστολοχιιδών, ιθαγενών των εύκρατων και τροπικών περιοχών. Η α. χαρακτηρίζεται από υπόγειο έρπον ρίζωμα από το οποίο βγαίνουν κατακόρυφοι όρθιοι ή περιελισσόμενοι βλαστοί. Τα φύλλα είναι καρδιόσχημα ή βελονοειδή. Από τις μασχάλες τους βγαίνουν κατά ομάδες τα ιδιόμορφα σωληνοειδή άνθη που έχουν κιτρινωπό ή κοκκινωπό χρώμα. To όνομα του φυτού προέρχεται από τις λέξεις άριστος και λεχώ, διότι το χρησιμοποιούσαν οι λεχώνες ως φαρμακευτικό φυτό. Παρότι έχουν βαριά, άσχημη οσμή, πολλά είδη χρησιμοποιούνται ως καλλωπιστικά φυτά για τα παράξενα άνθη τους που σε μερικά είναι αρωματικά. Πολλαπλασιάζονται εύκολα με σπέρματα και παραφυάδες. Από τα περίπου 180 είδη του γένους τα 10 απαντώνται στην Ελλάδα ως αυτοφυή, στα κράσπεδα των δρόμων, σε φράκτες, αμπελότοπους κλπ. Τα κυριότερα από τα ελληνικά είδη είναι: α. η κληματίτις. Φυτό της Βόρειας Ελλάδας, με κίτρινα άνθη, γνωστό με την ονομασία μπεκρολαδόχερο. Όλα τα μέρη του φυτού περιέχουν μια πτητική ουσία, το αριστολοχικό οξύ, το οποίο είναι δηλητήριο. Η δηλητηρίαση προκαλεί σοβαρές στομαχικές διαταραχές, σπασμούς, ταχυπαλμία, υπόταση. Τελικά επιφέρει τον θάνατο, γιατί παραλύει το αναπνευστικό σύστημα. Ως αντίδοτο χρησιμοποιείται ζωικός άνθρακας. Ως φαρμακευτικό φυτό το χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι στα δαγκώματα από φίδια και οι γιατροί της σχολής του Ιπποκράτη κατά τους τοκετούς. Σήμερα χρησιμοποιείται μόνο για εξωτερική χρήση στη θεραπεία μολυσμένων πληγών. α.η στρογγυλή. Και αυτό το είδος έχει κίτρινα άνθη, ενώ απαντάται σε όλη την Ελλάδα με τα ονόματα αμπελοκλάδι και παρούνα. α. η κρητική.Ενδημικό φυτό της Κρήτης με κοκκινωπά άνθη, γνωστό ως στιβάλια του λαγούμεγάλο βοτάνι. α. η τριχωτή.Ενδημικό φυτό της Χίου, γνωστό ως λύχνοςλυχναράκι με καταστανόχρωμα τριχωτά άνθη. α. η μικρόστομη. Φυτρώνει σε πετρώδεις άγονες περιοχές της Αττικής, της Αίγινας και της Αργολίδας, γνωστό και με τα ονόματα φλομονόχορτο και πικρόριζα.